Σύμφωνα με τον Όμηρο η καλλιέργεια της ελιάς ανάγεται στην προϊστορία. Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι η ελιά καλλιεργείται από το 3000 π.Χ.
Στη Χαλκιδική η ελαιοκαλλιέργεια και η παραγωγή ελαιολάδου έχουν μακρόχρονη ιστορία, η οποία ξεκινάει από την αρχαιότητα. Υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη της σε πολλές ιστορικές αναφορές της ελληνιστικής, ρωμαϊκής και παλαιοχριστιανικής περιόδου, ενώ η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε κατά καιρούς αρκετά ευρήματα που μαρτυρούν τη σχέση και το δεσμό των κατοίκων με την ελιά.
Σε πολλούς αρχαιολογικούς χώρους της Χαλκιδικής έχουν εντοπιστεί λίθινα ελαιοτριβεία τα οποία αποδεικνύουν την ενασχόληση των κατοίκων με την ελαιοκομία και την ελαιουργία.
Κατά την περίοδο του Χαλκού πρωτοεμφανίστηκαν οι πέτρινοι κύλινδροι των οποίων ο χειρισμός γινόταν είτε με τα χέρια είτε με ξύλινο μοχλό ενώ αργότερα εμφανίστηκε ο κυλινδρικός σπαστήρας που μπορούσε να λειτουργήσει με τη δύναμη ζώων. Έπειτα εισαγωγή της κάθετης μυλόπετρας είναι πολύ σημαντική γιατί προϋποθέτει τη χρήση για πρώτη φορά της περιστροφικής κίνησης σε μηχάνημα μετατροπής. Το παλαιότερο παράδειγμα τέτοιου τύπου προέρχεται από την Όλυνθο Χαλκιδικής και χρονολογείται στον 4ο αιώνα πχ. Πρόκειται λοιπόν για μια από τις αρχαιότερες αποδείξεις λειτουργίας αυτής της μεθόδου παραγωγής λαδιού.
Προς τα μέσα του 19ου αιώνα ξεκίνησε η συστηματική ενασχόληση των Χαλκιδιωτών με τον τομέα της ελαιοκομίας. Η αιτιώδης σχέση της Χαλκιδικής με την ελιά, ως παραγωγικό δέντρο και ως καρπός, υποστηρίζεται και με την από αιώνων καλλιέργεια και παραγωγή ελαιοκομικών προϊόντων στη περιοχή με βάση τεκμηριωμένα ιστορικά στοιχεία αλλά και με τη διάσωση μέχρι σήμερα πλήθους λαογραφικών παραδόσεων. Η ελιά στη Χαλκιδική, κατά τη διάρκεια τουλάχιστον των δύο τελευταίων αιώνων αποτελεί σημαντικό σημείο αναφοράς, τόσο στην οικονομική ζωή, όσο και στην κοινωνική δραστηριότητα και πολιτιστική παράδοση των κατοίκων.
Ο καρπός της ελιάς ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων σύμβολο γνώσης, σοφίας, αφθονίας, υγείας, δύναμης και ομορφιάς. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τις ελιές σύμβολο της καλοσύνης, της ευγένειας ενώ μέχρι και σήμερα τα κλαδιά της ελιάς συμβολίζουν την ειρήνη.
Η ελαιοκαλλιέργεια και η Χαλκιδική είναι άρρηκτα συνδεδεμένη ανά τους αιώνες και σημαντικό στοιχείο της παράδοσης!
